Wyliczanie resursu podnośników koszowych

Resurs, także określany jako żywotność, trwałość eksploatacyjna albo okres bezpiecznej eksploatacji urządzenia, jest ważnym terminem w przypadku urządzeń transportu bliskiego (UTB), do których zaliczane są podnośniki koszowe. Resurs podnośników można określić, oceniając kilka czynników wpływających na ich stan techniczny. Prawidłowe oszacowanie żywotności ma kluczowe znaczenie dla planowania konserwacji, analizy kosztów i zapewnienia bezpieczeństwa pracy operatorów. W jaki sposób wylicza się resurs podnośników?

Z artykułu dowiesz się:

• Co to jest resurs podnośnika
• Kiedy konieczny jest resurs podnośnika
• W jaki sposób wyliczyć resurs zwyżki
• Jakie czynniki wpływają na żywotność podnośnika koszowego
• Jakie są konsekwencje przekroczenia resursu podnośnika
• i wiele więcej.

Resurs podnośnika koszowego – co to jest?

Rozpocznijmy od tego, czym dokładnie jest resurs podnośników koszowych. Dokładna definicja wskazuje, że są to parametry graniczne używane do oceniania i identyfikowania stanu technicznego maszyny w konkretnym okresie eksploatacji. 

Analiza resursu podnośników polega w skrócie na zaprezentowaniu liczby cykli pracy albo godzin pracy urządzenia w danym okresie.

Jak wspomnieliśmy wcześniej, resurs wskazuje na żywotność podnośników koszowych, dlatego też jest to bardzo ważny parametr określający bezpieczeństwo konkretnego urządzenia. Po osiągnięciu danego poziomu resursu należy przeprowadzić przegląd specjalny podnośnika.

Kiedy jest konieczny resurs podnośnika?

Zgodnie z nowym Rozporządzeniem Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 30 października 2018 r.  w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego, konieczne jest wyznaczenie i okresowe kontrolowanie resursu dla każdego urządzenia transportu bliskiego.

Resurs powinien być wyznaczony dla wszystkich podnośników po każdym pełnym roku ich eksploatacji. Bez niego maszyna nie będzie dopuszczona do pracy przez Urząd Dozoru Technicznego.

Regulacje prawne dotyczące resursu podnośników koszowych

Resurs podnośników koszowych to kluczowy aspekt bezpieczeństwa i efektywności tych urządzeń, który podlega ścisłym regulacjom prawnym zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym. Przepisy te mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa operatorów, osób postronnych oraz ochronę mienia podczas pracy z podnośnikami koszowymi.

Normy krajowe i międzynarodowe

W Polsce podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie związane z resursem podnośników koszowych jest już wyżej wspomniany Rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 30 października 2018 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego. Dokument ten określa szczegółowe wymagania dotyczące eksploatacji, przeglądów i konserwacji podnośników koszowych, w tym zasady określania i monitorowania ich resursu.

Na poziomie europejskim kluczową rolę odgrywa Dyrektywa Maszynowa 2006/42/WE, która ustanawia ogólne zasady bezpieczeństwa dla maszyn, w tym podnośników koszowych. Dyrektywa ta została zaimplementowana do polskiego prawa poprzez Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn.

Istotną normą międzynarodową jest ISO 18893:2014 “Mobile elevating work platforms – Safety principles, inspection, maintenance and operation”, która określa zasady bezpieczeństwa, inspekcji, konserwacji i obsługi ruchomych podestów roboczych. Norma ta zawiera wytyczne dotyczące określania i monitorowania resursu podnośników koszowych.

Kto wykonuje obliczenia resursu podnośników?

Przepisy wskazują, że resurs powinien być wykonany „na podstawie aktualnego stanu wiedzy technicznej i dobrej praktyki inżynierskiej”. 

Wyliczenia te może wykonać eksploatujący maszynę albo też można zlecić je zewnętrznej firmie, która specjalizuje się w takich usługach. W przypadku wynajmu podnośnika resurs podnośników koszowych wyliczany jest przez wypożyczalnię, dlatego wynajmujący nie musi prowadzić go samodzielnie.

Co wpływa na żywotność podnośnika koszowego?

Przy określaniu resursu podnośników koszowych należy uwzględnić wiele czynników, które mają wpływ na jego żywotność.

Kalkulacja resursu sprzętu przeprowadzana jest między innymi w oparciu o poniższe parametry:

• Dzienna liczba cykli pracy – jeden cykl to rozłożenie podnośnika do wysokości i jego złożenie,
• Długość wykonywanych cykli pracy – bierze się pod uwagę liczbę godzin pracy w ciągu dnia,
• Wysokość podnoszenia,
• Udźwig.

Jak wyliczyć resurs podnośnika?

Obliczenia resursu podnośnika przeprowadza się na bazie wielu parametrów, jak wspomniano wcześniej. Duże znaczenie ma przy tym obecność w danym urządzeniu rejestratorów czasu pracy, na przykład liczników motogodzin, liczników cykli oraz liczników czasu pracy poszczególnych mechanizmów.

Gdy podnośnik wyposażony jest w tego typu liczniki, wówczas pod koniec każdego roku eksploatacji należy zapisać ich wskazania. Następnie należy porównać wynik z trwałością eksploatacyjną podnośnika wskazaną przez producenta w instrukcji eksploatacji urządzenia. Jeśli producent nie podał takich informacji, można zwrócić się do niego o ich podanie.

Sprawa jednak komplikuje się, gdy producent nie określił trwałości eksploatacyjnej maszyny albo nie jest ona wyposażona w licznik. Jak wyliczyć resurs podnośnika koszowego w takich przypadkach?

W przypadku braku informacji określających wartość resursu w dokumentacji podestu ruchomego przejezdnego oraz wskazówek osoby kompetentnej, możliwe jest zastosowanie zapisów norm przedmiotowych (np. EN 280), które określają wartość resursu na poziomie jako 40000 ÷ 100000 cykli roboczych, w zależności od założonej od projektanta intensywności pracy podestu. Cykl roboczy obejmuje czas od podniesienia podstawy ładunkowej na wysokość docelową, poprzez jej utrzymanie na wysokości, aż do opuszczenia na poziom wyjściowy.

Co może świadczyć o wykorzystaniu resursu podnośnika?

O tym, że resurs podnośników koszowych uległ wykorzystaniu, może świadczyć wiele czynników. Zaliczane są do nich między innymi:

• Coraz większa liczba usterek,
• Pogarszający się stan techniczny w trakcie konserwacji,
• Naruszenie geometrii konstrukcji maszyny,
• Coraz większe pęknięcia zmęczeniowe widoczne na węzłach konstrukcji maszyny.

Resurs podnośnika jest zatem bardzo ważnym czynnikiem, który ma duży wpływ na bezpieczeństwo jego użytkowania. Wynajmując zwyżkę w naszej wypożyczalni, zadbamy o wyliczenie resursu dla maszyny oraz o jej stan techniczny, by Twoje prace przebiegały bez przeszkód!

Konsekwencje przekroczenia resursu podnośnika koszowego

Podnośniki koszowe, które przekroczyły swój resurs, stają się potencjalnie niebezpieczne dla operatorów, pracowników znajdujących się na pomoście roboczym oraz osób postronnych. Główne zagrożenia wynikające z eksploatacji urządzeń po przekroczeniu resursu to:

• Zwiększone ryzyko awarii mechanicznych: Elementy konstrukcyjne, podzespoły i osprzęt podnośnika ulegają nadmiernemu zużyciu, co może prowadzić do niespodziewanych usterek i awarii, takich jak uszkodzenie lin, hydrauliki czy układu stabilizacji. Konsekwencją może być nagłe zatrzymanie maszyny, upadek pomostu lub utrata kontroli nad urządzeniem.
• Niestabilność i utrata stateczności: Pogorszenie stanu technicznego elementów nośnych i stabilizujących może skutkować utratą stabilności podnośnika, zwłaszcza podczas pracy na nierównym terenie lub przy silnym wietrze. Grozi to niebezpiecznym przechyleniem lub przewróceniem się urządzenia.
• Nieprawidłowe działanie systemów bezpieczeństwa: Regulatory, wyłączniki awaryjne, blokady i inne zabezpieczenia mogą zawodzić w podnośnikach po przekroczeniu resursu, co zwiększa ryzyko wypadków.
• Zwiększone ryzyko zerwania liny lub zaczepienia pomostu: Nadmierne zużycie elementów cięgnowych i roboczych prowadzi do utraty ich wytrzymałości, co może skutkować niebezpiecznymi sytuacjami.

Konsekwencje prawne i finansowe

Przekroczenie resursu podnośnika koszowego niesie ze sobą również poważne konsekwencje prawne i finansowe dla właścicieli i użytkowników tych urządzeń:

1. Odpowiedzialność cywilna: W przypadku wypadku spowodowanego eksploatacją podnośnika po przekroczeniu resursu, właściciel może zostać pociągnięty do odpowiedzialności cywilnej. Grozi to wysokimi odszkodowaniami dla poszkodowanych osób lub firm.
2. Odpowiedzialność karna: Nieprzestrzeganie przepisów dotyczących resursu podnośników koszowych może skutkować postępowaniem karnym, szczególnie jeśli dojdzie do wypadku z ofiarami w ludziach. Kary mogą obejmować grzywny lub nawet pozbawienie wolności dla osób odpowiedzialnych.
3. Utrata uprawnień i koncesji: Organy nadzoru technicznego lub kontrolne mogą odebrać uprawnienia do eksploatacji podnośnika lub cofnąć koncesję na prowadzenie działalności w przypadku stwierdzenia przekroczenia resursu.

Aby uniknąć tych poważnych konsekwencji, kluczowe jest ścisłe przestrzeganie obowiązujących przepisów prawnych oraz zaleceń producentów dotyczących monitorowania i wymiany podnośników koszowych po osiągnięciu lub zbliżeniu się do ich resursu. Odpowiedzialne zarządzanie tymi urządzeniami pozwala zapewnić bezpieczeństwo pracowników, uniknąć kosztownych napraw i utrzymać wysoką wartość sprzętu.